Utylizacja paneli fotowoltaicznych to żaden problem

Pod koniec grudnia 2020 wymieniliśmy kilka wiadomości z jednym z naszych czytelników. Jedną z poruszonych kwestii była utylizacja paneli fotowoltaicznych. Jak wygląda? Ile kosztuje? Czy jest się czym martwić?

Sprawa jest o tyle ważna, że krąży mnóstwo zmyślonych opowieści na temat tego jak straszną pułapką jest ta cała fotowoltaika. Koronnym problemem ma być właśnie utylizacja modułów - podobno bardzo droga i nikt nie chce się tym zająć, bo te moduły są tak pełne tanich i szkodliwych chemikaliów. Jaka jest prawda?

Utylizacja paneli fotowoltaicznych

Tymczasem utylizacja modułów fotowoltaicznych odbywa się na takich samych zasadach jak utylizacja każdego innego zużytego sprzętu elektrycznego. Nie ma tu różnicy między panelem, lodówką, żelazkiem, czy smartphonem.

Podstawowym źródłem jest ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. 2015, poz.1688z późn. zm.). Głosi ona, że

Art. 37.1. "Dystrybutor obowiązany jest do nieodpłatnego odbioru zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych w punkcie sprzedaży, o ile zużyty sprzęt jest tego samego rodzaju i pełnił te same funkcje co sprzęt sprzedawany.

2. Dystrybutor, dostarczając nabywcy sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych, obowiązany jest do nieodpłatnego odbioru zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych w miejscu dostawy tego sprzętu, o ile zużyty sprzęt jest tego samego rodzaju i pełnił te same funkcje co sprzęt dostarczony".

Czy dotyczy to też modułów fotowoltaicznych? Wspomina o nich załącznik nr 1 do ustawy:

"Sprzęt wielkogabarytowy, którego którykolwiek z zewnętrznych wymiarów przekracza 50 cm [na przykład - dopisek redakcji] (...) panele fotowoltaiczne".

Zatem możesz panele fotowoltaiczne zutylizować w taki sam sposób, jak inny sprzęt elektroniczny, to jest:

• Możesz bezpłatnie zostawić zużyte panele fotowoltaiczne u każdego dystrybutora tych paneli,
• Szczególnie jeśli wymieniasz instalację na nową, to instalator powinien zabrać stare moduły

Warto zauważyć, że w instrukcji modułów polskiego producenta JBG PV napisane jest:

"JBG-2 Sp. z o.o. zapewnia bezpłatny odbiór zużytych urządzeń (zużyte urządzenia wyłącznie marki JBG PV) przez upoważnione jednostki prowadzące działalność w tym zakresie na terenie całego kraju. Użytkownik naszych wyrobów, który chce skorzystać z tej formy recyklingu, powinien skontaktować się z działem handlowym i uzgodnić warunki odbioru (czas, miejsce, masę sprzętu)".

Ile kosztuje utylizacja paneli fotowoltaicznych?

Utylizacja paneli fotowoltaicznych nie kosztuje nic ponadto, co wydałeś na nie kupując instalację. Koszt zabrania starych modułów zapewne będzie wliczony w usługę montażu nowych. Wprowadzający moduły fotowoltaiczne na rynek oraz krajowi producenci płacą za utylizację modułów od razu przy wprowadzaniu ich na rynek, poprzez system BDO.

Oczywiście to Ty, jako klient końcowy, płacisz ostatecznie za utylizację każdego sprzętu elektronicznego, bo cena utylizacji powinna być wliczona w cenę instalacji fotowoltaicznej, czyli za utylizację modułów płacisz przy ich kupnie. A potem nie musisz się już tym martwić.

Dobrym przykładem jest tu hurtownia virtech.pl, która podając ceny zakupu podaje też wliczony koszt recyklingu. Cena utylizacji fotowoltaiki ma związek z wagą modułu. Przykładowe ceny z 2023 roku:

• Cena recyklingu modułu JA Solar JAM72S30-545/MR o wadze 28,6 kg wynosi 15,88 zł
• Cena recyklingu modułu Hyundai HiE-S485VI o wadze 25 kg wynosi 13,90 zł
• Cena recyklingu modułu REC REC370 TwinPeak 4 o wadze 20 kg wynosi 11,15 zł

Zatem koszt utylizacji paneli fotowoltaicznych wynosi prosumenta jakieś 0,56 zł / kg.

W praktyce, za powiedzmy 25 lat, gdy będziesz chciał wymienić starzejącą instalację na nową, zatrudnisz do tego firmę instalacyjną, która przyjedzie, zabierze stare moduły i zamontuje nowe panele fotowoltaiczne.

Koszt utylizacji paneli fotowoltaicznych z punktu widzenia ekonomii

Jeśli masz do wyrzucenia lodówkę, telewizor lub komputer, to są firmy, które na telefon przyjadą i bezpłatnie zabiorą od Ciebie ten sprzęt. Dlaczego? Bo te elektrośmieci są na tyle pełne wartościowych surowców, że im się to opłaca.

Panele fotowoltaiczne zawierają wprawdzie dużo drogiego aluminium, ale oprócz tego sporo szkła, silikonu plastiku, które są raczej bezwartościowe i znikome ilości srebra, miedzi i innych metali, które też mają małą wartość. Z tego powodu ich utylizacja kosztuje nieco więcej, niż przynosi korzyści i dlatego właśnie trzeba za to dopłacać.

Być może w przyszłości powstanie proces, którzy pozwoli obniżyć koszty utylizacji i usprawnić cały proces.

Utylizacja modułów fotowoltaicznych, a ich ekologia

Czy fakt konieczności dopłacania za utylizację modułów fotowoltaicznych sprawia, że przestają one mieć sens z punktu widzenia ekologii?

Nie. Nawet gdyby zamiast utylizować moduły fotowoltaiczne po prostu wyrzucić je na wysypisko śmieci, to nie byłoby to taki problem, bo żaden składnik modułów krystalicznych nie jest specjalnie toksyczny. To znaczy nie byłby to problem, gdy za odniesienie weźmiemy gargantuiczne ilości odpadów powęglowych generowanych przez enegetykę węglową.

Jeśli chodzi o ślad węglowy, to panele fotowoltaiczne go spłacają swój dług (wliczając produkcję i utylizację), a elektrownie węglowe tylko go powiększają i nie spłacają nigdy.

Daj stare moduły na domek letniskowy lub je sprzedaj!

Standardowe instalacje fotowoltaiczne projektowane są na 25 lat działania. Zwykle po tym czasie instalacja będzie wymagała wymiany (chociaż niektóre instalacje już teraz projektuje się na 30-40 lat działania). W czasie eksploatacji moc modułów spadnie, na konstrukcji może zacząć pojawiać się rdza, a niektóre moduły mogą zupełnie przestać działać. Jednakże część z tych modułów wciąż będzie w dobrym stanie i może działać przez dalsze 15- 20 lat.

I po co utylizować takie panele fotowoltaiczne, skoro można je sprzedać? Świetnie nadadzą się na domek letniskowy. O ile instalacje domowe powinny spełniać wysokie wymagania, żeby przynosiły zysk, instalacje letniskowe będą wciąż spełniać swoją rolę nawet na sprzęcie z drugiej ręki. Jeden moduł zasili laptopa i komórkę. Kilka paneli zagrzeje wodę w czajniku. A jak je ktoś ukradnie, to i tak nie będzie ich szkoda. Win-win dla Ciebie i dla środowiska.

Jak wiele modułów fotowoltaicznych będzie można sprzedać po 25 latach działania? Według DNV GL zależy to od jakości wykonania:

Ile modułów wciąż będzie działać po upływie lat?
	Zwykłe moduły	Moduły jakościowe	Moduły wysokowytrzymałe
po 25 latach	65%	88%	96%
Po 30 latach	50%	82%	94%
po 35 latach	20%	70%	92%
Po 40 latach	10%	58%	90%

Większość paneli fotowoltaicznych, które omawiamy w naszym rankingu, zalicza się do kategorii "jakościowe". Oznacza to, że po 25 latach działania wciąż możesz sprzedać większość swoich modułów fotowoltaicznych, które mogą dalej działać przez kolejne lata.