Spółdzielnia energetyczna - prosument blokowisk

Elektrownie fotowoltaiczne na dachach wieżowców i bloków stają się obecnie faktem. Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe przekonują się do takiego rozwiązania nie tylko pod kątem dbania o nasze środowisko naturalne, ale też ze względu na realne oszczędności, jakie wypływają z tytułu czerpania zielonej energii wprost z instalacji fotowoltaicznej.

Jedna z pierwszych tego typu spółdzielni energetycznych w Polsce znajduje się na osiedlu Wrocław- Południe. Wiosną 2018 roku na dachach 35 wieżowców zamontowano instalacje fotowoltaiczne, na które w sumie składa się 35 tysięcy ogniw pv. Całość dostarcza energię elektryczną do części wspólnych dla 15 tys. mieszkańców osiedla.

Efekty po roku użytkowania inwestycji przekroczyły oczekiwania samych pomysłodawców. Otóż panele fotowoltaiczne na blokach dostarczyły blisko o 10% więcej energii elektrycznej, niż zakładały to prognozy. Zatem taka inwestycja opłaciła się spółdzielni i przyniosła większe oszczędności, niż się spodziewano. Zatem jak pokazują doświadczenia jednej z pierwszych spółdzielni energetycznych w Polsce, instalacje fotowoltaiczne są dobrym rozwiązaniem na zażegnanie kryzysu energetycznego w naszym kraju oraz na realne oszczędności w rachunkach za energię elektryczną, co też odczuli sami mieszkańcy.

Czym są spółdzielnie energetyczne?

Spółdzielnie energetyczne to rodzaj spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej, której celem jest produkcja energii elektrycznej na własny użytek oraz na sprzedaż. Dzięki rozwojowi odnawialnych źródeł energii (OZE) m.in. paneli fotowoltaicznych, które wykorzystują światło słoneczne, taka produkcja własnego prądu jest możliwa praktycznie na każdym budynku wielorodzinnym. Dzięki takiemu rozwiązaniu spółdzielnie czy wspólnoty mieszkaniowe korzystają z energii elektrycznej wyprodukowanej z ogniw fotowoltaicznych, wykorzystując je do własnych potrzeb użytkowych, a nadwyżki odprowadzają do sieci operatora energetycznego.

Dzięki nowej ustawie z lipca 2019 i prawu energetycznemu obowiązującemu w Polsce każda spółdzielnia mieszkaniowa czy wspólnota mieszkaniowa może stać się spółdzielnią energetyczną, która korzysta z zielonej energii, a tym samym zdecydowanie zmniejsza nakłady na zakup energii elektrycznej od operatora i przyczynia się do zmniejszenia opłat czynszowych, płaconych przez mieszkańców spółdzielni energetycznej. Czytaj więcej na Dz.U. 2019 poz. 1524.

Takie rozwiązania już od wielu lat funkcjonują w Niemczech, Francji, Danii czy Wielkiej Brytanii. W Polsce rynek spółdzielni energetycznych dopiero się rozwija. Obecnie jest ich niewiele. Pierwsza tego typu spółdzielnia powstała w Zamościu pod nazwą Nasza Energia, z inicjatywy firmy Bio Power Sp. z o.o. oraz czterech gmin powiatu zamojskiego.

Niemniej jednak obecne regulacje prawne oraz możliwości wykorzystania instrumentów dotacyjnych na OZE, dedykowanych spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym, pozwalają na rozwój tego typu inwestycji w naszym kraju.

Źródła finansowania instalacji fotowoltaicznych

Mamy kilka możliwości finansowania inwestycji przez spółdzielnię energetyczną:

1. Środki własne, pochodzące z kieszeni mieszkańców.
2. Dotacje unijne na OZE- W Regionalnych Programach Operacyjnych pojawiają się cyklicznie Programy dotacyjne, finansujące projekty instalacji OZE. Wielkość dofinansowania oraz czy projekt jest uruchomiony w danym regionie zależy od założeń programowych województwa. Do tej pory najwyższa kwota dofinasowania, bo aż do 85% była w RPO woj. Podlaskiego. Na stronie internetowej RPO danego województwa znajdziemy konkretne projekty, które będą finansowane w ramach RPO oraz terminy konkursów.
3. Dotacje z gminy. Gminy otrzymują pewną pulę pieniędzy na tzw. „Program eliminacji emisji szkodliwych gazów i substancji ”. Projekt skierowany jest na likwidację źródeł wytwarzających szkodliwe i toksyczne substancje w danym regionie. W założeniach tego programu również jest instalacja OZE, jako sposób na ograniczenie emisji szkodliwych gazów.
4. Kredyt preferencyjny. W ogólnopolskim programie „Czyste Powietrze” można wziąć kredyt preferencyjny na instalację paneli fotowoltaicznych, niemniej jednak stawiane są tam pewne wymagania budowlane, co do jakości obiektu ( dachu), na którym taka instalacja ma być zamontowana. Wiele komercyjnych banków obecnie również oferuje kredyty na instalacje OZE, na bardzo preferencyjnych zasadach.
5. Leasing paneli fotowoltaicznych. Instytucje finansowe w tym również banki oferują panele w leasingu operacyjnym. To dość dogodna forma spłacania takiej inwestycji, ponieważ ratę leasingu można sobie wrzucić w koszty prowadzenia działalności.
6. Obecnie dość popularną metodą finansowania instalacji, wprowadzaną przez firmy fotowoltaiczne są panele na abonament. Inwestor wpłaca 10 % wartości inwestycji, a resztę spłaca w tzw. abonamencie. Jeżeli spółdzielnia nie ma wystarczającej kwoty środków własnych, to może zdecydować się na taką formę finansowania inwestycji.

Na jakie potrzeby spółdzielnia mieszkaniowa może wykorzystać energię elektryczną wyprodukowaną z paneli fotowoltaicznych?

Wyprodukowana energia może być wykorzystana jedynie na potrzeby części wspólnej. Do części wspólnej należą: oświetlenia klatek schodowych, garaży, pracę wind czy wentylacji. Nadwyżki niewykorzystanej energii są odprowadzane do sieci i rozliczane w formie upustów i mogą być wykorzystane do zasilania tylko części wspólnej. Zgodnie z obecnymi przepisami nie można jej dystrybuować wśród mieszkańców bloku.. Zatem mieszkańcy zyskują na rachunkach za prąd zużyty przez sam budynek. Przy czym wielkość takiej instalacji nie może przekraczać 50 KWp mocy na jednym budynku

Mieszkańcy bloku mogą sobie założyć indywidualne instalacje fotowoltaiczne, ale wymaga to zezwolenia spółdzielni mieszkaniowej. Warto w tym wypadku zwrócić uwagę, czy w swoim statucie spółdzielnia przewiduje wykorzystanie części wspólnych budynku na potrzeby mieszkańców. Jeżeli tak, to taką instalację pv można zamontować np. na dachu lub na gzymsie bloku. Jeżeli nie ma przeciwskazań dotyczących zacienienia, panele fotowoltaiczne mogą być również zamontowane na balkonie.

Jakie warunki należy spełnić?

Obecnie każda spółdzielnia czy wspólnota mieszkaniowa może stać się spółdzielnią energetyczną, która wytwarza energię elektryczną z paneli fotowoltaicznych na potrzeby własne, a nadwyżki tej energii oddaje do sieci. Jakie warunki należy spełnić, aby założyć spółdzielnią energetyczną:

1. Założycielami spółdzielni energetycznej może być co najmniej 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne. Spółdzielnie energetyczne mogą założyć również gminy wspólnie z prywatnymi firmami.
2. Podstawowym dokumentem założenia jest statut spółdzielni. Założyciele uchwalają go na zebraniu założycielskim i podpisują. Na zebraniu też składają pisemne deklaracje członkowskie.
3. Należy uchwalić organ założycielski, zarząd, radę nadzorczą oraz członków walnego zgromadzenia. Funkcje organu spółdzielni mogą pełnić tylko jej członkowie. Ponadto członkowie zarządu nie mogą być jednocześnie członkami rady nadzorczej oraz przedstawicielami na zebrania przedstawicieli tej samej spółdzielni.
4. Wpis KRS złożony w sądzie rejestrowym, obejmującym obszarem działania lokalizację spółdzielni.
5. Uzyskanie koncesji na dystrybucję i wytwarzanie energii elektrycznej, ale tylko jeżeli suma wszystkich zamontowanych instalacji przekracza 500 kWp.

Spółdzielnie energetyczne rozliczają się z operatorem energetycznym na zasadach prosumenta. O programie prosument przeczytasz więcej tu.

Instalacje fotowoltaiczne a stawka VAT

Instalacje fotowoltaiczne wykonywane na budynku o powierzchni poniżej 300 m² obowiązuje stawka podatku 8% VAT. Instalacje wykonywane poza bryłą budynku oraz o powierzchni powyżej 300 m² objęte są stawką 23% VAT-u.

Jeżeli instalacja montowana jest na budynku wielorodzinnym o powierzchni mieszkalnej powyżej 300 m², to obowiązuje preferencyjna stawka VAT 8% i stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej dane obiekty do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej. W części odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego w ogólnej powierzchni budynku przekraczającej 300 m² obowiązuje 23% VAT. Dla usług instalacji paneli pv wykonywanych poza budynkiem obowiązuje 23% stawką podatku VAT.

Środki dotacyjne otrzymane przez spółdzielnię energetyczną na instalację paneli fotowoltaicznych podlegają opodatkowaniu VAT. Natomiast kwota dofinansowania jest traktowana, jako kwota brutto. Ten fakt pozwala na odliczenie podatku VAT od kosztów całego projektu.

Małe elektrownie na dachach budynków mieszkalnych to duże korzyści dla ochrony środowiska. Mają one wpływ na redukcję emisji dwutlenku węgla i innych toksycznych gazów, powstałych w wyniku spalania węgla. Spółdzielnie energetyczne oddając prąd wyprodukowany w ogniw pv, przyczyniają się do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej z elektrowni węglowych przez innych odbiorców. Dlatego rząd na kolejnych posiedzeniach sejmu uchwala coraz nowe pakiety legislacyjne, mające zachęcić spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe do zakładania spółdzielni energetycznych i produkowania własnej energii elektrycznej z OZE.