Fotowoltaika dla firm - koszty i zyski

Przedsiębiorstwa na całym świecie szukają sposobów na optymalizację kosztów prowadzenia działalności – jest to całkowicie naturalne podejście. Stąd bardzo dynamicznie rosnące zainteresowanie fotowoltaiką dla firm, która pozwala obniżyć wydatki związane ze zużyciem prądu.

W poniższym poradniku dokładnie objaśniamy zagadnienie fotowoltaiki dla firm w 2023 roku – zwrócimy uwagę na jej opłacalność, zasady rozliczania, dotacje oraz wiele innych ważnych kwestii. Zapraszamy do lektury!

Fotowoltaika dla firm, a wielkość instalacji

Ustawowo instalacje fotowoltaiczne dzieli się wedle wielkości na:

• Mikroinstalacje OZE o mocy poniżej 150 kWp - dla mniejszych firm
• Małe instalacje OZE o mocy od 150 kWp do 1 MWp - dla hoteli, sanatoriów itp.
• Instalacje OZE o mocy powyżej 1 MWp - dla zakładów produkcyjnych

Każdą instalację można postawić albo na dachu, albo na gruncie obok firmy. Istnieją też droższe rozwiązania integrujące fotowoltaikę z bryłą budynku, czego przykładem są instalacje na elewacji. Jednak pierwszą opcją, jaką należy rozważyć, jest instalacja dachowa. Jest tania, wydajna i nie zabiera miejsca.

Zdjęcie przemysłowej instalacji fotowoltaicznej

Opłacalność fotowoltaiki dla firm

W wielu przedsiębiorstwach, rachunki z prąd to duża część wydatków firmowych. W zależności od branży stanowi on nawet do 50% wszystkich, a nawet 70% wszystkich kosztów związanych z prowadzeniem działalności. Nie da się więc zaprzeczyć, że fotowoltaika dla firm jest inwestycją, która praktycznie zawsze jest opłacalna - i jest tak niezależnie od tego czy mówimy o mniejszych biurach czy ogromnych zakładach przemysłowych. 

Fotowoltaika w przedsiębiorstwach umożliwia wysoką autokonsumpcję – czyli zużywanie energii elektrycznej pochodzącej z fotowoltaiki na własne potrzeby. Z kolei wykorzystując magazyny energii pozwala na osiągnięcie tzw. stanu zero-eksport, który mówi o tym, że cała energia z fotowoltaiki jest w tym stanie wykorzystywana „na miejscu” - wewnątrz przedsiębiorstwa. Poniżej szacunkowa autokonsumpcja dla różnego rodzaju działalności, z uwzględnieniem różnych systemów:

Autokonsumpcja dla firm

Autokonsumpcja wyrażona w procentach określa stosunek energii wyprodukowanej przez fotowoltaikę do tej samej energii zużytej wewnątrz przedsiębiorstwa. Można więc szybko wywnioskować, że autokonumpcja to najbardziej opłacalne wykorzystanie zielonej energii.

Firmy pracujące w dzień z zasady mają wysoką autokonsumpcję - a wtedy to fotowoltaika wytwarza z reguły najwięcej prądu. 

Poniżej szacunkowa autokonsumpcja dla różnego rodzaju działalności, z uwzględnieniem różnych rodzajów instalacji:

	Fotowoltaika bez magazynu energii (0kWh/1kWp)	Fotowoltaika z magazynem energii (1kWh/1kWp)	Fotowoltaika z dużym magazynem energii (2kWh/1kWp)
Duży zakład produkcyjny	70-100%	100%	-
Supermarket	~80%	~100%	-
Hotel	~65%	~85%	~93%
Bank	~46%	~65%	~73%
Restauracja	~43%	~65%	~78%

Na podst. badań REC Group, materiałów meb-group oraz artykułu naukowego "Demand aggregation for photovoltaic self-consumption" (źródła na spodzie artykułu).

Panele fotowoltaiczne dla firm - symulacja zysków

Spójrzmy na przykładową symulację zysków i strat z komercyjnej instalacji fotowoltaicznej. Została przygotowana na podstawie materiałów meb-group, udostępnionych na konferencji ENERGIA PL w lutym 2022 roku. Meb-group to jeden z najbardziej doświadczonych wykonawców takich instalacji w Polsce. Należy jednak zaznaczyć, że obecnie zarówno ceny energii, jak i ceny sprzętu gwałtownie się zmieniają, a symulacje tracą na aktualności. Jeśli chcesz otrzymać prognozę potencjalnych zysków, zgłoś się do specjalistów.

Symulacja zysków z zakładowej instalacji OZE
	Instalacja fotowoltaiczna 1 MWp	1 MWp pv + magazyn energii 1,2 MWh
CAPEX	2 835 000 zł, w tym: 3 000 000 instalacja pv 500 000 przewody, trafo, rozdzielnia - 665 000 oszczędność na podatku dochodowym	5 751 000 zł, w tym: 3 000 000 instalacja pv 3 600 000 magazyn energii 500 000 przewody, trafo, rozdzielnia - 1 349 000 oszczędność na podatku dochodowym
OPEX	1 200 zł	2 500 zł
Autokonsumpcja	70%	100%
Produkcja	1 100 MWh rocznie. Degeneracja: pv - 0,6% rocznie	1 100 MWh rocznie. Degeneracja: pv - 0,6% rocznie magazyn energii - 0,8% rocznie
Źródła przychodu	Autokonsumpcja Sprzedaż prądu do sieci	Autokonsumpcja Redukcja mocy szczytowej Redukcja mocy umownej Redukcja mocy do zasilania ładowarek aut elektrycznych
Zwrot inwestycji	5 lat	6 lat
Podwyżki cen prądu	20% z roku na rok przez 4 lata, potem średnio 6% rocznie.
Zyski po 20 latach	26 507 836 zł	36 950 781 zł

Spójrzmy teraz na wizualizację tej symulacji na wykresie. Instalacja z magazynem energii kosztuje więcej, zwraca się dłużej, lecz przynosi wyższe zyski.

Według tej symulacji zarówno instalacja z magazynem energii, jak i bez, jest bardzo opłacalna.

To prawda, że z niektórymi założeniami można by dyskutować. Na przykład nie ma możliwości przewidzieć, czy podwyżki będą cały czas aż tak wysokie. Nie wszyscy są też przekonani, czy magazyny energii mogą działać 25 lat. Bądźmy zatem nieco bardziej ostrożni i powiedzmy, że instalacja fotowoltaiczna może przynieść Twojej firmie od 18 do 25 milionów złotych oszczędności w skali 20 lat - oczywiście mowa tutaj o potężnych instalacjach fotowoltaicznych. 

Zasady rozliczania fotowoltaiki dla firm

Sposób, w jaki rozliczana jest energia pochodząca z nadwyżek (czyli energii niezużytej na miejscu) jest dokładnie taki sam, jak w przypadku odbiorców prywatnych – jeśli moc instalacji nie przekracza 150 kWp (dotychczas było to 50 kWp, lipcowa nowelizacja ustawy o OZE zmieniła tę definicję). Firmy z taką mikroinstalacją sprzedają energię do sieci po średniej cenie sprzedaży energii z danego miesiąca z Towarowej Giełdy Energii. Od 1 lipca 2024 roku będą sprzedawać energię po średniej cenie z danej godziny.

Jeżeli natomiast planujesz montaż instalacji powyżej 150 kWp, nadwyżki będą sprzedawane po cenach regulowanych odgórnie przez URE ustalanych kwartalnie. Mogą być one jednak sprzedawane w ramach aukcji OZE (do 31.12.2027 roku) lub poprzez tzw. umowy PPA (Power Purchase Agreement).

Natomiast dla instalacji powyżej 1 MW należy uzyskać koncesję, która umożliwia sprzedaż energii elektrycznej na ustalonych warunkach. Od 500 kWp wymagany jest jednak wciąż wpis do rejestru prowadzonego przez URE. 

Przedsiębiorstwa niebędące prosumentami muszą prowadzić dokumentację dotyczącą energii wytworzonej z OZE oraz energii wprowadzonej do sieci dystrybucji. Muszą też co pół roku przesyłać sprawozdania do Urzędu Regulacji Energetyki.

Porównanie niezbędnych do spełnienia formalności przedstawiono w poniższej tabeli.

	Mikroinstalacja prosumencka	Instalacja na dachu	Instalacja na gruncie
Uwzględnienie w SUiKZP i MPZP	Nie trzeba!	Nie trzeba!	Wymagana, gdy moc instalacji wynosi więcej niż 0,5 MW lub więcej niż 1 MW, gdy instalacja położona jest na gruntach klasy V, VI i nieużytkach.
Pozwolenie na budowę	Nie trzeba!	Nie trzeba!	Wymagane
Decyzja środowiskowa	Nie trzeba!	Nie trzeba!	Tak, gdy większa niż 1 MW mocy
Ekspertyza wpływu oddziaływania na system energetyczny	Nie trzeba!	Wymagana, gdy moc jest większa niż 1 MW. Nie jest wymagana, gdy instalacja ma magazyn energii i moc magazynu energii wraz z instalacją pv nie przekracza 5 MW.
Koncesja od Urzędu Regulacji Energetyki	Nie trzeba!	Wymagana, gdy moc instalacji wynosi więcej niż 1 MW. Jeśli moc jest niższa, wymagany jest jedynie wpis w rejestrze wytwórców energii w małej instalacji, prowadzonym przez URE - co i tak siłą rzeczy jest pewnego rodzaju koncesją.
Prowadzenie dokumentacji i przesyłanie URE półrocznych sprawozdań	Nie trzeba!	Wymagane	Wymagane
Opinia rzeczoznawcy ppoż	Wymagana, gdy moc instalacji > 6,5 kWp	Wymagana	Wymagana

Jak widać, postawienie mikroinstalacji do 150 kWp, instalacji dachowych i małych instalacji do 500 MW położonych na gruncie w zasadzie nie wymaga większych formalności.

Fotowoltaika dla firm a VAT

Kolejna istotna kwestia to stawka podatkowa VAT, która dotyczy montażu instalacji fotowoltaicznych na potrzeby firm. Otóż w przypadku osób fizycznych wynosi ona 8%, jednakże dla przedsiębiorstw jest to stawka 23% VAT. Trzeba jednak pamiętać, że VAT ten może zostać odliczony w przypadku, gdy firma jest podatnikiem rozliczającym się według skali podatkowej lub w przypadku podatku liniowego.  

Stawka 23% obejmuje również spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe – chyba, że obiekt spełnia wymogi wynikające ze społecznego programu mieszkaniowego. Stawka o tej wysokości dotyczy także budynków jednostek publicznych w tym szkoły, przedszkola, urzędy itp.

Przemysłowe magazyny energii

Jakie korzyści mogą przynieść przedsiębiorstwom magazyny energii? Magazyny energii w instalacjach dla przedsiębiorstw latem zwiększają autokonsumpcję z fotowoltaiki, a zimą pozwalają na kupowanie prądu po niższych cenach. Odpowiednio zaprogramowane pozwalają też na obniżenie mocy zamówionej.

Zwiększanie autokonsumpcji - Fotowoltaika produkuje energię jedynie w dzień i nie zasili zakładu wieczorem. Powiększanie instalacji pv nic tu nie da. Magazyn energii pozwala na wykorzystanie zielonej energii nie tylko w godzinach słonecznych, ale też gdy jest ciemno.

Magazyny energii dla instalacji prosumenckich mogą zwiększać autokonsumpcję przez cały rok. Przemysłowe magazyny energii działają w tym trybie od kwietnia do września. W zimniejszych miesiącach fotowoltaika nie działa z wystarczającą siłą, by jednocześnie zasilać zakład i ładować magazyn.

Kupowanie prądu po niższych cenach - zimą przemysłowe magazyny energii ładują się nocą, gdy prąd jest najtańszy i zasilają zakład w dzień, gdy prąd jest najdroższy.

Obniżanie mocy zamówionej - przedsiębiorstwa muszą określić maksymalną moc pobieraną w ciągu dnia. Im więcej mocy zamówią, tym większe ponoszą koszty. Przekroczenie mocy zamówionej wiąże się z karami. W rzeczywistości moc zamówiona pobierana jest w kilku przewidywalnych momentach szczytu, na przykład na początku zmiany, w momencie uruchomienia maszyn.

Magazyn energii pozwala na obniżenie mocy zamówionej. Po angielsku takie działanie określa się “peak shaving”. Przykładowe oddziaływanie magazynu energii zoptymalizowanego pod “peak shaving” ukazuje poniższy wykres.

Takie wykorzystanie magazynu energii wymaga odpowiedniego dobrania mocy magazynu i zaprogramowania systemu.

Jak zamontować instalację fotowoltaiczną dla firmy?

Gotowy na fotowoltaikę?

W 2019 średnia cena za instalację wynosiła 4,19PLN/Wp. To ponad 40% mniej niż trzy lata wcześniej. Inwestycja zwraca się już po 7 latach. Sytuacja nigdy nie była bardziej korzystna.

Oblicz oszczędności

Projektując system fotowoltaiczny dla firmy trzeba wziąć pod uwagę wiele istotnych aspektów. Cały proces wymaga odpowiedniego zaplanowania i uwzględnienia charakterystyki pracy przedsiębiorstwa oraz godzin, w których zużywane jest najwięcej energii. Wpływa to na sposób umieszczenia paneli fotowoltaicznych na dachu oraz na gruncie.

Generalnie, dla instalacji fotowoltaicznej na półkuli północnej, najczęstszym zaleceniem jest montaż paneli skierowanych na południe. To pozwala na największą produkcję energii w ciągu dnia, kiedy słońce jest najwyżej na niebie.

Jednakże, jeżeli firma zużywa więcej energii rano lub późnym popołudniem, mogą być korzystne panele skierowane na wschód lub zachód. Panele skierowane na wschód dostarczają więcej energii rano, a te skierowane na zachód - późnym popołudniem.

Ostatecznie, wybór kierunku montażu paneli powinien być oparty na dokładnej analizie potrzeb energetycznych firmy i warunków lokalnych. Przy większych instalacjach często stosuje się również rozwiązania hybrydowe, gdzie część paneli jest skierowana na południe, a część na wschód lub zachód, co pozwala na bardziej równomierną produkcję energii przez cały dzień.

Instalacja dachowa wschód-zachód na dachu płaskim

Jeśli Twoja firma ma duży płaski dach, koniecznie rozważ tę opcję. Nie zabiera miejsca i niewiele kosztuje. Ułożenie modułów pod niewielkim kątem powoduje, że będą odporne na porywisty wiatr.

Instalacja gruntowa z jednoosiowym układem nadążnym

Grunt kosztuje, zatem dobrze jest jak najlepiej wykorzystać każdy metr. Jednoosiowy układ nadążny pozwala na zwiększenie wydajności w godzinach porannych i wieczornych, gdyż dzięki niemu panele fotowoltaiczne obracają się w stronę słońca.

Instalacja fotowoltaiki z magazynem energii

Instalacja z fotowoltaiką oraz magazynem energii zasila zakład również po zachodzie słońca, co zapewnia większą niezależność i oszczędności.

Fotowoltaika dla firm - dotacje i inne sposoby finansowania

Przedsiębiorstwa, które podjęły decyzję o inwestycji w instalację fotowoltaiczną, mogą w wielu przypadkach skorzystać z dotacji z środków publicznych lub kredytów na preferencyjnych warunkach. Zdecydowanie najpopularniejszą formą tego typu wsparcia finansowanego jest program Energa Plus.

Energia Plus - czyli fotowoltaika dla firm

Energia plus to program dotacji, którego celem jest ograniczenie negatywnego wpływu zakładów i firm na środowisko naturalne. W ramach programu przedsiębiorca inwestujący w fotowoltaikę ma otrzymać pożyczkę z możliwością częściowego umorzenia w wysokości od 500 tysięcy do 300 milionów złotych.
Najważniejsze informacje o programie Energia plus znajdziesz na poniższej grafice.

Pożyczka jest udzielana na maksymalnie 15 lat. Istnieje możliwość umorzenia kredytu w wysokości do 10% kwoty pożyczki, lecz nie może być to więcej niż 1 mln zł.
Inne potencjalne źródła dotacji to:

• Regionalne Programy Operacyjne
• Fundusz Sprawiedliwej Transformacji
• Krajowy Plan Odbudowy

Fotowoltaika dla firm a leasing

Firmy decydujące się na fotowoltaikę bardzo często rozważają formę finansowania w postaci leasingu, którą oferuje wiele banków i instytucji finansowych. Leasing na fotowoltaikę działa praktycznie tak samo jak leasing na samochód – różni się jedynie przedmiot umowy, którym jest instalacja fotowoltaiczna.

Leasing paneli fotowoltaicznych ma wiele zalet. Do najważniejszych z nich zaliczają się:

• uproszczone procedury
• natychmiastowe zyski
• możliwość wpisania wydatków w koszty działalności gospodarczej

Wybierając leasing instalacji fotowoltaicznej, płacimy każdego miesiąca określoną ratę, znacznie mniejszą od zysków z oszczędności. Przedsiębiorca niejako dzieli się z leasingodawcą zyskami z fotowoltaiki, a w zamian musi jedynie opłacić każdego miesiąca fakturę - bez ewidencji środków trwałych czy amortyzacji.

Problem z leasingiem na fotowoltaikę polega jednak na tym, że formalnie właścicielem instalacji jest leasingodawca – nie możemy zatem skorzystać z żadnej formy dofinansowania z środków publicznych w przypadku leasingu fotowoltaiki.

Fotowoltaika dla firm. Od czego zacząć?

Po pierwsze znajdź kilku doświadczonych wykonawców, poproś ich o oferty i wybierz najlepszą. W tym celu wypełnij formularz o darmowe wyceny.

Następnie wykonawca, w porozumieniu z Tobą, opracuje koncepcję instalacji, analizę jej wykonalności i analizę ekonomiczną. Pytanie wyjściowe brzmi - instalować na dachu, czy na gruncie? Ograniczeniem jest miejsce. Pod farmę fotowoltaiczną o mocy 1MW trzeba przeznaczyć obszar o powierzchni ok. 2 ha. W przypadku instalacji dachowych należy uwzględnić też nośność dachu.

Po załatwieniu formalności, które już omówiliśmy w paragrafie o sytuacji prawnej, przyjdzie pora na wykonanie inwestycji.

Podsumowując, fotowoltaika dla firm to opłacalna inwestycja, która pozwala na znaczne obniżenie rachunków. W dzisiejszym niespokojnym świecie targanym ekonomicznymi trudnościami fotowoltaika stanowi źródło taniej, zielonej energii, na którym można polegać.

Źródła:

• Badania PVEL z 2019 roku
• David Feldmann, Vignesh Ramasamy, Jal Desai i Robert Margolis, U.S. Solar Photovoltaic System and Energy Storage Cost Benchmarks: Q1 2021, opublikowane przez NREL.
• Vera Reis, Rita H. Almeida, Jose A. SIlva, Miguel C. Brito, Demand aggregation for photovoltaic self-consumption
• REC Group Whitepaper, Solar for self consumption: financial gains and energy independence

Szczególne podziękowania dla pana Michała Bieleckiego, CEO meb group.