Prosument - wszystko na temat

Jeśli będziesz miał domową mikroinstalację fotowoltaiczną, to będziesz prosumentem. To słowo ma swoją konkretną urzędową definicję. Jeśli chcesz znać swoje prawa i obowiązki, zanim wkroczysz w szeregi prosumentów, ten artykuł jest dla Ciebie.

Prosument definicja - czyli kto nim może zostać?

Mówiąc prosto, prosument = producent + konsument. To odbiorca, który samodzielnie zaspokaja część swoich potrzeb (a od niedawna może sprzedawać energię osiągając zysk). Mając dom/firmę z fotowoltaiką, jednocześnie zużywasz i produkujesz energię elektryczną.

Ustawowa definicja prosumenta jest bardziej szczegółowa. Posłużymy się więc cytatem:

Zatem prosumentami mogą być osoby fizyczne, rolnicy oraz przedsiębiorstwa, pod warunkiem że wytwarzanie prądu elektrycznego nie stanowi przeważającej części ich działalności.

Prosumenci muszą mieć “mikroinstalację”, czyli taką, której moc nie przekracza 50 kW. Zatem większe zakłady z dużym zapotrzebowaniem na energię nie mogą być prosumentami. Dla nich polecamy nasz artykuł o fotowoltaice dla firm.

Panele fotowoltaiczne produkują najwięcej prądu w ciągu dnia i latem. Gospodarstwa najwięcej prądu zużywają jednak pod wieczór i zimą, szczególnie jeśli ogrzewamy mieszkanie prądem. Wynika z tego prosty wniosek, że spora część produkowanej energii staje się nadwyżką i jest przekazywana do sieci energetycznej.

Sposób rozliczania nadwyżek określa prawo energetyczne. W 2022 roku weszła w życie znacząca zmiana.

Prosument - zmiany 2022. Jak rozliczany jest prosument?

Stary system rozliczeń prosumentów był określany jako system opustów lub net-metering. Polegał na tym, że prosument mógł odebrać 80% oddanych nadwyżek energii w rozliczeniu rocznym.

Nowy system rozliczeń prosumentów to net-billing. Tutaj sprzedajesz nadwyżki w ramach umowy ze swoim sprzedawcą energii. Niektóre spółki obrotu energią przygotowują już specjalne umowy dla prosumentów.

Jeśli nie podpiszesz specjalnej umowy, wówczas sposób rozliczeń jest określony ustawą i składa się z trzech kroków:

1. Nadwyżki sprzedajesz po średniej miesięcznej cenie sprzedaży energii.
   Przykład: w maju Twoja instalacja przekazała do sieci 500 kWh energii. Średnia miesięczna cena sprzedaży wyniosła 662,4 zł za 1000 kWh. Zatem “zarobiłeś” 331,2 zł.
   (tej ceny nie wymyślił autor celem pokazania, że net-billing się opłaca. To rzeczywista wartość zaczerpnięta z tge.pl)

2. Wartość sprzedanej energii z wszystkich miesięcy roku sumuje się na koncie rozliczeniowym.
   Przykład: W maju zarobiłeś 300 zł, w czerwcu 400 zł itp. i tak na koniec roku masz w depozycie 1600 zł. Podatek VAT NIE obejmuje tej transakcji.

3. Na koniec roku rozliczeniowego sprzedawca odejmuje wartość energii, którą Ty mu sprzedałeś od wartości energii, którą od niego kupiłeś i wystawia wyrównanie.
   Przykład: Sprzedałeś energię za 1600 zł, a kupiłeś energii za 2000 zł. Dopłacasz 400 zł
   Przykład 2: Sprzedałeś energii za 1600 zł, a kupiłeś jej za 1500 zł. Dostajesz 100 zł do ręki.

Tak, możesz liczyć na zwrot nadpłaty w gotówce. Wysokość nadpłaty jest ograniczona do 20% wartości energii oddanej w danym miesiącu, oczywiście dalej w podsumowaniu rocznym.

Nowy system jest opłacalny, ale skomplikowany. Sytuacji nie poprawia fakt, że od lipca 2024 energię będziesz sprzedawać nie po średniej cenie miesięcznej, a po cenie z danej godziny (tak, cena sprzedaży energii na giełdzie zmienia się z godziny na godzinę).

Podsumujmy wiadomości porównując "starego" i "nowego" prosumenta:

Etapy działania	Starzy prosumenci (opusty, net-metering)	Nowi prosumenci (net-billing)
Etap 1 - produkcja	Panele fotowoltaiczne generują energię
Etap 2 - autokonsumpcja	Część energii zużywasz od razu w domu
Etap 3 - nadwyżki energii	Nadwyżki energii oddajesz do sieci	Sprzedajesz energię do sieci po średniej cenie sprzedaży energii z poprzedniego miesiąca
Etap 4 - rozliczenie roczne	Odbierasz 70-80% nadwyżek w skali roku	Kupujesz energię normalnie, a wartość sprzedanej energii zmniejsza Twoje rachunki w skali roku.

Prosument zbiorowy

Prosument zbiorowy to sposób dla spółdzielni mieszkaniowych na postawienie własnej instalacji fotowoltaicznej, z której będą mogli korzystać wszyscy lokatorzy. Będzie mogła przybrać kształt instalacji fotowoltaicznej na dachu bloku lub osiedlowej wiaty fotowoltaicznej.

Prosument zbiorowy, powiedzmy blok mieszkalny, otrzyma swój własny licznik energii. Z darmowej energii będą korzystać wszyscy mieszkańcy “powyżej” licznika, a zyski z obniżonych rachunków dla spółdzielni będzie można podzielić po równo między wszystkich mieszkańców bloku.

Poniższa grafika przedstawia te założenia.

Prosument zbiorowy to generalnie sposób dla spółdzielni mieszkaniowych na postawienie własnej instalacji fotowoltaicznej, z której będą mogli korzystać wszyscy lokatorzy.

Prosument zbiorowy ma tę przewagę nad prosumentem zwyczajnym, że większe instalacje to niższa cena za same panele fotowoltaiczne. Możemy też się spodziewać wysokiej autokonsumpcji wewnątrz tej społeczności energetycznej, co jest korzystne z punktu widzenia finansowego, ekologii oraz obciążenia sieci energetycznej.

Prosument wirtualny

Prosument wirtualny to właściwie akcjonariusz przedsięwzięcia, jakim jest postawienie większej instalacji fotowoltaicznej. Prosument wirtualny będzie mógł wykupić powiedzmy 50 kWp z większej farmy fotowoltaicznej i z pomocą tak sprzedawanej energii obniżyć własne rachunki. Dzięki temu postanowieniu spółdzielnie będą mogły stawiać większe instalacje fotowoltaiczne dla całego osiedla i dzielić się zyskami.

Będzie to świetny sposób na obniżenie rachunków, jeśli nie będziesz mógł postawić instalacji fotowoltaicznej na swoim dachu / działce.

Możliwość zarabiania jako prosument wirtualny będzie możliwa od 2024 roku.

Czy bycie prosumentem się opłaca?

Opłaca się zostać prosumentem, ale projekt i montaż należy powierzyć właściwej firmie fotowoltaicznej. Dobrze zamontowana instalacja przetrwa więcej niż 25 lat. Rażące błędy instalatora mogą znacząco skrócić ten czas i pozbawić Cię gwarancji! Więcej argumentów przedstawiono w poniższym filmiku.

Dlaczego opłaca się zostać prosumentem? Są cztery podstawowe przyczyny:

• W Polsce jest wystarczająco słonecznie
• Nawet budżetowe panele fotowoltaiczne będą działać długie lata
• Ceny prądu są bardzo wysokie i będą wzrastać
• Prąd produkowany i zużywany na miejscu to przyszłość polityki całej Europy

Czy jednak warto zamontować fotowoltaikę na dachu wschód/zachód? Czy fotowoltaika na gruncie to opłacalne rozwiązanie? A co, jeśli na mój dach pada cień komina? Na te i inne pytania dotyczące opłacalności fotowoltaiki znajdziesz odpowiedzi w naszym przewodniku po fotowoltaice dla prosumentów.

Albo szybciej, wypełnij poniższy kalkulator, porównaj oferty i sam sprawdź, czy bycie prosumentem Ci się opłaci!

Czy prosument musi zaksięgować ilość prądu oddanego do sieci?

Prosumenci nie muszą prowadzić księgowości ilości energii elektrycznej przekazanej do sieci przesyłowej.

Czy sprzedawca energii może odmówić podłączenia mojej mikroinstalacji do sieci?

Prosumenci nie ponoszą opłat za przyłączenie instalacji do sieci, a sama procedura jest bardzo prosta. Zakład energetyczny ma obowiązek podłączyć Twoją mikroinstalację, o ile spełnione są odpowiednie procedury (instalacja zatwierdzona przez profesjonalistów z odpowiednimi uprawnieniami elektrycznymi itp.).

Czy za przyłączenie pobierane są jakieś opłaty?

Za przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, ani za licznik dwukierunkowy nie są pobierane opłaty.

Prosument płaci natomiast 50% ceny urządzenia, które umożliwi Operatorowi Sieci Dystrybucji odłączenie Twojej instalacji od sieci, gdyby cena sprzedaży energii osiągnęła wartość ujemną. Możesz nie zgodzić się na instalację tego urządzenia, ale wówczas nie będziesz chroniony sprzedażą energii po ujemnej cenie. Czy takie sytuacje w ogóle będą miały miejsce, pozostaje kwestią do dyskusji.

Postanowienie o tym zdalnym rozłączniku wejdzie w życie od 1 lipca 2024.

Podsumowując, opłaca się zostać prosumentem. Jeśli chcesz dobrze zainwestować środki i jednocześnie przyczynić się co ochrony środowiska, ciężko o coś lepszego. Kluczem do sukcesu instalacji fotowoltaicznej jest jej prawidłowy montaż. Zachęcamy do porównania kilku ofert i wybrania tej, która przynosi największe korzyści. Możesz to zrobić, wypełniając poniższy formularz!

Źródła:

• Towarowa Giełda Energii, Raport miesięczny z maja 2022
• ustawa z 19 lipca 2019 roku o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw