Kompletny przewodnik po fotowoltaice, edycja 2022

Na naszym portalu znajdziesz dziesiątki artykułów, z pomocą których dogłębnie poznasz temat fotowoltaiki. Jeśli jednak dopiero zaczynasz przygodę z fotowoltaiką, zacznij lekturę od tego artykułu - zawarliśmy tutaj samą esensję naszego doświadczenia.

Ten przewodnik przygotowany jest z myślą o instalacjach domowych i firmowych do 50 kWp. Jeśli myślisz o większej instalacji, sprawdź artykuły dla firm, dla rolników i dla inwestorów w farmy fotowoltaiczne.

Celem tego serwisu jest skontaktować godnych zaufania instalatorów z poinformowanymi klientami, a celem tego przewodnika jest dostarczyć Ci wszystko, co powinieneś wiedzieć, zanim poprosisz o oferty. Możesz to zrobić w każdym momencie, wypełniając kalkulator. Oferty są niezobowiązujące i otrzymasz ich kilka, celem porównania.

Fotowoltaika - jak działa i czemu się opłaca?

W skrócie zasada działania fotowoltaiki przedstawia się nastepująco: moduły fotowoltaiczne produkują prąd stały, inwerter przekształca go na taki płynący w gniazdku, ok. 30% z tego wykorzystujesz od razu, a resztę oddajesz do sieci, skąd potem większość (do 80%) odzyskasz z powrotem. Współpraca z siecią energetyczną wiąże się ze statusem prosumenta.

Status prosumenta

Fotowoltaika w nocy nie działa wcale, a zimą działa słabiej. Ale nie jest to żaden problem, bo w Polsce, jako prosument, oddajesz nadmiar wyprodukowanej energii do sieci energetycznej, skąd możesz ją potem odebrać w 80%, w ciągu całego roku rozliczeniowego (70% w przypadku instalacji 10-50 kWp), w ramach tak zwanego systemu opustów. Masz prawo do korzystania z opustów przez pierwszych 15 lat działania instalacji.

Jak to działa w praktyce? Otóż w dzień produkujesz dużo więcej energii, niż zużywasz. Nie przepada ona, tylko idzie do sieci energetycznej, dzięki czemu skorzystają z niej Twoi sąsiedzi. Licznik dwukierunkowy nalicza, ile energii oddałeś do systemu. Wieczorem moc paneli spada, a Twój dom zaczyna pobierać energię z sieci. Licznik ponownie nalicza, ile energii przyjąłeś. Na koniec roku wynik się podlicza i z właściwie dobraną instalacją powinieneś wyjść mniej więcej na zero. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.

Instalację fotowoltaiczną warto kupić, ponieważ wytwarza darmowy prąd dla Twojego domu. Z fotowoltaiką miesięczne rachunki za prąd wyniosą max 20-35 PLN (opłaty stałe + podatki). Okres zwrotu to jakieś 7-9 lat, a potem przez kolejne 16-20 lat masz prąd za darmo. Ponadto ceny energii wzrastają, więc opłacalność inwestycji będzie rosła z czasem.

Drugim powodem jest ekologia. Inwestując w OZE, pomagasz planecie i bardzo realnie inwestujesz w przyszłość swoich dzieci.

Wzrost cen energii w 2021 i dalszej przyszłości

Zgodnie z przewidywaniami, ceny prądu rosną. Od 2021 roku na rachunkach za prąd pojawiła się nowa pozycja - opłata mocowa! Szczególnie mocno uderzy ona w przedsiębiorców, ale i osoby prywatne odczują jej ciężar.

Przedsiębiorcy płacą dodatkowe 0,0762 PLN za każde kWh.

Osoby prywatne płacą w zależności od ilości energii pobranej z sieci w roku. Niestety instalacja fotowoltaiczna nie chroni przed opłatą mocową, którą musi płacić każdy podpięty do sieci. Wprawdzie fotowoltaika zmniejszy ilość pobieranej energii z sieci, lecz nie zastąpi jej całkowicie, w końcu wymiana prądu z siecią energetyczną to samo serce statusu prosumenta. Większość prosumentów w dalszym ciągu będzie płacić 10,46 PLN miesięcznie.

Na dodatek w 2021 ponownie uruchomiona została opłata OZE, która oznacza dodatkowe koszty dla tych bez instalacji fotowoltaicznej.

Skoro takie rzeczy dzieją się już teraz, to pomyśl, jak sytuacja będzie wyglądać za 25 lat - gdy Twoja instalacja wciąż jeszcze będzie dostarczać Ci darmową energię elektryczną.

Panele fotowoltaiczne

Panele fotowoltaiczne zabierają energię z promieni słonecznych i wytwarzają energię elektryczną (prąd stały).

W tym filmie znajdziesz odpowiedzi na często zadawane pytania na temat modułów fotowoltaicznych.

Dwa podstawowe typy paneli to polikrystaliczne i monokrystaliczne i naprawdę nie ma znaczenia, które wybierzesz. Ważne, żeby były dobrej marki i wytrzymały ponad 25 lat na Twoim dachu.

Porównanie wyglądu paneli poli- i monokrystalicznych. Nie ma znaczenia, które wybierzesz.

Istnieją panele dobre i tanie, i są też panele bardzo dobre i drogie. Te można śmiało kupować. Ale są też panele bardzo tanie i raczej podejrzanej jakości. Tych unikaj za wszelką cenę, bo po kilku latach zaczną sprawiać Ci problemy - a wzywanie monterów do wymiany nawet jednego panelu na dachu to duży i niepotrzebny koszt.

Które marki paneli słonecznych są dobre i tanie?

Wszystkie reklamujące się jako Tier-1, czyli między innymi JA Solar, LONGi, QCells, ZNShine, Sharp, Jinko, Trina Solar, Seraphim i First Solar. Tier-1 oznacza ogromną popularność wśród producentów farm fotowoltaicznych, a tacy wybierają tylko dobre i tanie.

Panele Tier-1 są generalnie dobre, ale nie wszystkie dobre panele muszą być Tier-1. Stąd do tej grupy można też zaliczyć mniejszych producentów typu Selfa i Bruk-bet.

Panele dobre mają gwarantowane 10-15 lat działania bez usterek.

Które marki paneli słonecznych są premium?

Generalnie te, które oferują 20-25-letnią gwarancję na produkt, czyli REC, LG, SolarWatt, Panasonic oraz SunPower. Zwykle w parze z dłuższą gwarancją produktu idzie wyższa wytrzymałość mechaniczna na śnieg i wiatr, jak też liczne certyfikaty potwierdzające jakość paneli fotowoltaicznych.

Oto marki, które według nas można wziąć pod uwagę:

Najlepsza jakość oznacza klasę premium, a najbardziej opłacalne marki generalnie mają status Tier-1. Im wyższa wydajność, tym wyższa sprawność najlepszego panelu marki, a im wyższa rzetelność, tym wyższa pewność, że producent przetrwa próbę czasu, że będzie dostępny dla polskiego klienta i zechce się wywiązać ze swoich zobowiązań.

Co jest ważne przy wyborze paneli słonecznych?

Inwerter

Inwerter (inaczej falownik) przekształca prąd z paneli na prąd w gniazku. To mózg całej instalacji - jest 10 razy bardziej skomplikowany i dużo bardziej delikatny niż panele pv, a gdy on przestaje działać, wtedy już nic nie działa. Mogą być albo wielkości walizki (te standardowe), albo wielkości książki (mikroinwertery).

Porównanie wyglądu inwertera i mikroinwertera.

Standardowy falownik instaluje się na ścianie i do niego podłącza panele. Mikroinwertery montuje się osobno pod każdym panelem.

Istnieje jeszcze trzecie rozwiązanie, optymalizatory, które pod względem funkcjonalnym są swojego rodzaju miksem powyższych. Więcej o nich poniżej.

Jaki inwerter solarny kupić?

Należy zainwestować w inwerter dobrej jakości. Warto rozważyć inwerter klasy premium, nawet jeśli kupujesz tańsze moduły fotowoltaiczne. Jest tak, bo o ile panele słoneczne raczej się nie psują, tańsze falowniki często powodują problemy. A gdy falownik ma problem, wtedy nic nie działa. Z kolei nawet krótkotrwały przestój oznacza straty.

Sprawdź naszą tablicę zrecenzowanych marek. Będzie się z czasem powiększać.

Co jest ważne przy wyborze falownika?

Kiedy kupować mikroinwertery / optymalizatory do instalacji fotowoltaicznej?

Generalnie przydają się wtedy, gdy masz problem z cieniem, lub panele są ustawione pod wieloma kątami - więcej niż dwoma. Mikroinwertery mają dodatkową zaletę, bo obniżają niebezpieczne napięcie płynące po Twoim dachu. W pozostałych przypadkach możesz śmiało kupić standardowy inwerter, tylko koniecznie dobrej jakości. Więcej szczegółów znajdziesz tutaj

Niedowymiarowanie i przewymiarowanie inwertera

Opłaca się zainstalować inwerter o mocy do 25% mniejsze od mocy instalacji - na przykład do 5kWp paneli słonecznych można dobrać inwerter o mocy 4kW. Dzięki temu kupujemy inwerter taniej. Fakt, że taka instalacja nigdy nie osiągnie mocy maksymalnej, ale za to będzie lepiej działać w gorszych warunkach (wieczorami, w złą pogodę i zimą), więc w skali roku straty bedą znikome.

Konstrukcja montażowa

Konstrukcja montażowa / mocowanie instalacji fotowoltaicznej ma za zadanie sprawić, że panele pv będą bezpiecznie spoczywały na dachu lub na gruncie i nie odlecą przy najbliższej burzy. W tym temacie należy unikać prowizorki i postawić na certyfikowane i sprawdzone rozwiązania, a wtedy Twoje panele nie spadną nikomu na głowę.

Zdecydowanie największym producentem systemów mocowań i konstrukcji pod fotowoltaikę w Polsce jest Corab.

Największy wpływ na cenę systemu montażowego ma materiał, z którego jest wykonany. Może to być stal ocynkowana (najtańszy), stal nierdzewna lub aluminium (najdroższy). Różnica między najtańszym i najdroższym wynosi jakieś 30%. Największą wadą stali ocynkowanej jest to, że przy niewłaściwym montażu i uszkodzeniu warstwy ochronnej może wdać się rdza. Skorzystaj z usług polecanych przez nas instalatorów i wszystko powinno być ok.

Dlaczego fotowoltaika wymaga dobrego instalatora?

W naszym serwisie dużo uwagi poświęcamy długości gwarancji od producenta. Nie zmienia to faktu, że to instalator jest Twoim pierwszym kontaktem w sprawach gwarancyjnych. Stąd gdy coś Cię martwi i uważasz, że usterka podlega gwarancji, dzwonisz do instalatora. Stąd MUSI to być firma stabilna, uczciwa i niezawodna.

Istnieje też kilka dodatkowych powodów:

• Zła instalacja powoduje usterki - jeśli nie od razu, to po kilku latach
• Niewłaściwa instalacja paneli i falownika powoduje, że producent może nie uznać gwarancji
• Niewłaściwa instalacja stanowi najczęstszą przyczynę usterek wg. raportu wydanego przez TÜV Rheinland i SolarBankability.
• Tani instalator może zarabiać na tym, że sprzedaje jeszcze tańsze (i byle jakie) komponenty.

Nie oznacza to, że instalacja paneli to coś złożonego. Raczej świadczy to o tym, że wiekszość ludzi niepotrzebnie oszczędza na instalatorze. Nie popełnij tego błędu. Na instalatorze nie opłaca się oszczędzać. Lepiej skorzystaj z naszej pomocy w znalezieniu właściwych fachowców.

Jak dobrać moc instalacji fotowoltaicznej?

Nowe instalacje o mocy przekraczającej 6,5 kWp muszą mieć zamontowane dodatkowe zabezpieczenia przeciwpożarowe, powinny być uzgodnione z rzeczoznawcą i istnieje obowiązek zgłaszania ich do straży pożarnej. Weź to pod uwagę planując wielkość instalacji. Za mała instalacja nie pozwoli na zmaksymalizowanie oszczędności, ale szybciej się zwróci.

Jeśli rocznie zużywasz 4000 kWh energii elektrycznej, dobrze będzie, jeśli założysz instalację o mocy od 4,5 do 5,5 kWp. To oczywiście szacunkowe wyliczenia, a optymalne rozwiązanie w Twoim przypadku zależy od wielu różnych czynników. Instalator przyjedzie do Ciebie przeanalizować sytuację na miejscu, zanim złoży Ci ofertę.

Chodzi nam o to, że jeśli instalator proponuje Ci instalację nieco większą, niż Twoje aktualne potrzeby, to nie myśl, że naciąga Cię na kasę. Co prawda w Polsce dobrze nachylona i zorientowana na południe instalacja fotowoltaiczna 1kWp wyprodukuje w ciągu roku jakieś 1000 kWh rocznie. Jednak większość wyprodukowanej energii oddajesz do sieci w formie nadwyżki, a tam 20% zabiera państwo, a ponadto panele z biegiem lat tracą nieco wydajność. Dlatego nieco większa instalacja to dobry pomysł. Wydłuża to nieco okres zwrotu, ale znacznie zwiększa oszczędności w skali 25 lat.

Z wyżej wymienionych czynników odpowiednie nachylenie i orientacja dachu zasługują na osobny nagłówek.

Jaki wpływ ma nachylenie i orientacja dachu na wydajność fotowoltaiki?

O ile orientacja dachu to kluczowa sprawa, kąt nachylenia dachu nie jest aż tak istotny - panele można nawet zamontować pionowo lub poziomo i wciąż będzie to opłacalne rozwiązanie. Najważniejsza zasada brzmi, że nie należy instalować paneli w kierunku północnym.

Fotowoltaika a orientacja dachu

Na początek podstawy - słońce wstaje na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. Podróżując od wschodu na zachód zawsze jest na południowej połowie nieboskłonu.

Oznacza to, że:

• Panele ustawione na wschód osiągają szczyt wydajności z rana
• Panele ustawione na zachód osiągają szczyt wydajności wieczorem
• Panele ustawione na południe osiągają szczyt wydajności około południa i produkują przez cały dzień

Instalacja w kierunku południowym będzie produkować przez cały dzień i wyprodukuje najwięcej prądu.

Jednak instalacja wschód-zachód też ma ważną zaletę w postaci większej autokonsumpcji, a to ponieważ zwykle więcej energii zużywamy z rana i wieczorem.

Każda z tych instalacji jest opłacalna. W niektórych przypadkach i przy użyciu specjalnej konstrukcji, można zainstalować nawet panele na północnej stronie dachu, ale jest to raczej ostateczność.

Jaki kąt nachylenia pod panele fotowoltaiczne jest najlepszy?

W Polsce najlepsze nachylenie dachu wynosi od 35° do 38° (przy kierunku południowym), ale nie martw się za bardzo, jeśli Twój dach nie jest idealny - straty nie powinny przekraczać 10%. Generalnie najlepszy kąt to ten, który masz na swoim dachu. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.

Ile wynosi okres zwrotu za fotowoltaikę?

W Polsce dobrze zaprojektowana fotowoltaika zwraca się zwykle w 7-9 lat. Instalator wraz z ofertą powinien przedstawić Ci symulację czasu zwrotu, a ta może zawierać scenariusz "najlepszy" oraz "najgorszy", dzięki czemu będziesz miał rozsądne oczekiwania wobec własnej instalacji.

Okres zwrotu może się wydłużyć o rok lub dwa, jeśli finansujesz instalację z kredytu bankowego, jednak i w tym wypadku jest to opłacalna inwestycja, biorąc pod uwagę 25 lat darmowego prądu.

Tym bardziej, że - jak pisaliśmy powyżej - prąd będzie drożał, a tego faktu nie uwzględniamy w naszych obliczeniach czasu zwrotu ani opłacalności.

Och, jeszcze jedno - od okresu zwrotu inwestycji ważniejsze są zyski w skali 25 lat. Pamiętanie o tym pomoże Ci wystrzeć się bardzo tanich i badziewnych ofert, które mogą się szybko zwrócić, ale tak naprawdę nie przyniosą Ci zysków, a jedynie ból głowy. Posłużymy się przykładem wyjaśniającym, co mamy na myśli.

Porównajmy instalację premium (panele od LG, falownik od SMA) oraz instalację badziewną o wielkości 4,7 kWp. Instalacja premium zwróci się dopiero po 12 latach, ale będzie działać bez problemu przez 25 lat i sprawi, że ponad 27 000 PLN zostanie przez ten czas w kieszeni. Instalacja badziewna może zwrócić się już po 6 latach, ale zaraz potem zacznie sprawiać problemy. Pierwszy podda się falownik (nowy trzeba będzie kupować co 5-6 lat), potem zaczną psuć się poszczególne panele (wymiana każdego to kosztowna wizyta montera), a może się okazać, że cała dostawa paneli była niskiej jakości i wkrótce po skończonej gwarancji złapie rdzę i zacznie raptownie tracić wydajność. W skali 25 lat taka instalacja nie przyniesie dużych oszczędności.

Czy akumulatory są mi potrzebne?

Akumulatory stają się coraz bardziej popularne, ale wciąż bardzo drogie, o ile więc nie myślisz o całkowitej niezależności od energetyki, nie opłaca się ich kupować. Jest tak dlatego, że mając status prosumenta możesz używać sieci energetycznej jako darmowego akumulatora o sprawności 80% i nieograniczonej pojemności.

Najdroższe akumulatory mają obecnie sprawność 90-95% i mogą magazynować jedynie energię wytworzoną w ciągu dnia, do wykorzystania w nocy, a nie energię wytworzoną latem, do wykorzystania zimą. Jest to więc stosunkowo małe usprawnienie, a swoje kosztują.

Baterie też nie oznaczają same w sobie, że jeśli sieć będzie miała awarię, Ty wciąż będziesz miał prąd. W tym celu potrzebujesz specjalnego urządzenia wbudowanego obok inwertera. Bez tego akumulatory nie pomogą.

Więcej o akumulatorach przeczytasz w tym artykule.

Jak sfinansować instalację fotowoltaiczną?

Jeśli, podobnie jak większość Polaków, nie możesz po prostu wyłożyć gotówki, rozważ kredyt bankowy. Następnie przez sześć kolejnych lat odliczaj kwotę instalacji od podatku. Możesz też pomyśleć nad skorzystaniem z dotacji. Raczej uważaj na raty 0% od instalatorów - w rzeczywistości często są droższe niż kredyty bankowe.

Zdecydowanie najbardziej opłacalne jest sfinansowanie fotowoltaiki ze środków własnych, jeśli więc masz kilkadziesiąt tysięcy złotych do wydania, to nawet się nie zastanawiaj - fotowoltaika jest bardziej opłacalna niż lokata bankowa i bardziej bezpieczna, niż gra na giełdzie.

W innym wypadku skorzystaj z niskooprocentowanego kredytu bankowego. Banki wiedzą, że fotowoltaika to pewna inwestycja i bez problemu udzielają pożyczek na korzystnych zasadach. Skorzystanie z tej opcji wydłuży okres spłaty o rok, czy dwa, ale nie stanowi to wielkiej różnicy w skali 25 lat. Przykładowe oferty i wyliczenia znajdziesz tutaj.

Koniecznie skorzystaj też z ulgi podatkowej. Od 1 stycznia 2019 roku w kwocie odliczenia od podatku można uwzględnić wszystkie koszty paneli, inwerera, konstrukcji oraz robocizny. Kwota odliczenia to maksymalnie 53 000 PLN i tę pulę można wykorzystywać w sześciu kolejnych zeznaniach PIT, za sześć lat po zakończeniu przedsięwzięcia. Korzystając z ulgi podatkowej możesz przyspieszyć zwrot inwestycji nawet o dwa lata. Więcej na ten temat znajdziesz tutaj.

Niektórzy instalatorzy kuszą ratami 0% na instalacją fotowoltaiczną. Brzmi zbyt dobrze, żeby mogło być prawdziwe? I zapewne tak właśnie jest. Takie oferty zwykle zawierają ukryte koszty, bądź są wycenione na sumę wyższą, niżbyś gdybyś uiścił zapłatę w jednej racie.

Generalnie kupowanie na raty jest dobre - ale chcąc zawrzeć taką umowę, powinieneś związać się z godną zaufania instytucją, jaką jest bank. W ten sposób chronisz się przed nadużyciami.

Podsumowanie

I to wszystko. Oto nasz przewodnik na rok 2021. Po tej lekturze fotowoltaika zapewne nie stanowi dla Ciebie tajemnicy. Wyposażony w tą wiedzę możesz bez strachu poprosić o wycenę. Jeśli interesuje Cię jakiś konkretny temat, skorzystaj z naszej bazy artykułów.

Jeśli masz więcej pytań, nie wahaj się nawiązać z nami kontaktu.